Beskid Andrychowski

Pasma górskie

Beskid Andrychowski jest dozwolone podzielić na dwójka pasma:

• niższe – rozpoczyna od Pańskiej Góry poprzez Wapienicę, Kobylą Głowę, Łysą Górę i Iłowiec. Biegnie z zachodu na wschód, równolegle do pasm Beskidów. Średnia wysokość tego pasma wynosi 600 m n.p.m.
• wyższe – rozpoczyna się z zachodu od Bukowskiego Gronia i Żaru poprzez Potrójną, Łamaną Skałę, Leskowiec, Jaworzynę, kończące się na wschodzie Gancarzem. Średnia wysokość pasma wynosi 800 – 900 m n.p.m.

z lotu ptaka

Pochodzenie nazwy

• Beskid Andrychowski – nazwa pochodząca od jednego z ważniejszych miast tego regio
• Przez najstarszych bielszczan była używana nazwa Góry Zasolskie (dla nich rejon znajduje się za rzeką Sołą).

Schroniska

W Beskidzie Andrychowskim znajdują się trzy schroniska turystycz

Ważniejsze miejscowości Beskidu Andrychowskiego

• Andrychów
• Mucharz
• Ślemień
• Czaniec
• Porąbka

Ciekawostki

Beskid Andrychowski miał swojego pustelnika zwanego Janem. Pustelnik, był przekonany, że wkrótce nastąpi kolejny potop – z tego powodu pustelnia przybrała kształt "łodzi" obitej blachą (pustelnia znajduje się na stokach Królewizny).

WordPerfect

WordPerfect – mikroprocesor tekstu powstały w 1982 roku, w firmie WordPerfect Corporation, którego czubek popularności przypada na lata 80. dodatkowo rozpoczęcie lat 90. XX wieku, w okresie panowania systemu operacyjnego DOS. Później edytor ten został stopniowo wyparty z rynku przez Microsoft Word. WordPerfect przez długi czas był najpopularniejszym narzędziem do przetwarzania tekstu, detronizując inny znany standard z tamtej epoki – edytor WordStar.

Pierwsze wersje WordPerfecta, do początku lat 90., były przeznaczone wyłącznie dla środowiska DOS. WordPerfect znacznie wyprzedzał konkurencyjne produkty z owego okresu, włącznie z rozwijanym przez Microsoft edytorem Word. Swoją popularność zawdzięczał bardzo rozwiniętym narzędziom biurowym i akademickim. Do Edytora powstała olbrzymia ilość makr i wtyczek, tak że na pytanie "Czy Word Perfect może…?" zawsze należało odpowiadać TAK. Wersja 5.1+ edytora (5.1 doczekała się także polskiej wersji językowej), była ostatnią odsłoną programu wyłącznie dla środowiska znakowego, aczkolwiek powstała jeszcze i do dzisiaj jest utrzymywana, wersja 6.x dla DOS pracująca w trybie tekstowym lub graficznym. Word Perfect dla Dos posługiwał się własnym standardem znaków – obejmującym poza ASCII znaki narodowe różnych alfabetów, fonetyczne i matematyczne. Momentem przełomowym stało się wprowadzenie pierwszych edytorów dla środowiska graficznego Windows – pierwszym produktem był AmiPro, przejęty potem przez firmę Lotus, kolejnym Word dla Windows, który zapoczątkował okres supremacji Microsoftu. WordPerfect Corporation przygotowała najpierw wersję 5.1 dla Windows (wersja "awaryjna" – nie miała np. zmiany wielkości widoku itd), Następnie 5.2 a potem 6.0, które jednak pozostawały w tyle za edytorami Microsoftu pod względem szybkości i stabilności.

WordPerfect Corporation została w czerwcu 1994 roku zakupiona przez producenta oprogramowania sieciowego Novell, który położył nacisk na rozwój całego pakietu biurowego WordPerfect Office, składającego się z edytora, arkusza kalkulacyjnego Quattro Pro (przejętego od firmy Borland) i opracowanego jeszcze w WP Corp. pakietu grafiki prezentacyjnej o nazwie Presentations. Nowością było zintegrowanie WordPefecta z programem Envoy, konkurencyjnym dla PDF sterownikiem do tworzenia publikacji elektronicznych.

W styczniu 1996 roku produkty biurowe WordPerfecta zostały sprzedane firmie Corel, która do dzisiaj rozwija pakiet WordPerfect Office. W międzyczasie pojawiła się pierwsza wersja edytora (v. 8.0) dla systemu operacyjnego Linux, która była oferowana jako produkt darmowy. W 1996 roku pojawiła się także wersja dla komputerów Macintosh.

Niepowodzeniem zakończyło się wprowadzenie programu do zarządzania informacją osobistą CorelCentral w pakiecie WordPerfect Office 12, który był nieudaną próbą zastąpienia opracowanego jeszcze w WP Corp. InfoCentrala. Rozwój tego ostatniego programu został wstrzymany w 1997 roku, ale do dzisiaj InfoCentral jest dostępny jako program darmowy.

W chwili obecnej (2010) WordPerfect dostępny jest w wersji WordPerfect Office X5 i składa się z edytora, arkusza kalkulacyjnego, programu prezentacyjnego, programu pocztowego WordPerfect MAIL, a także szeregu pomniejszych aplikacji wspomagających.

WordPerfect był przez wiele lat czołowym narzędziem biurowym i akademickim, jednak w środowisku Windows został wyraźnie zdystansowany przez MS Word – tym niemniej liczba legalnych użytkowników WordPerfecta jest szacowana na kilkadziesiąt milionów. Do zalet edytora, oprócz tradycyjnie silnych narzędzi dla środowiska biurowego i uczelnianego, należy zaliczyć bardzo udaną, własną implementację formatu Portable Document Format, dzięki której można przetwarzać dokumenty WordPerfecta do postaci publikacji elektronicznych, z zachowaniem pełnego systemu nawigacyjnego. Godna podkreślenia jest wierność klienteli WordPerfecta, która przez kilkanaście lat była jedną ze sztandarowych rynkowych cech tego produktu. WordPerfect dla Windows był dostępny w polskiej wersji językowej jedynie jako WordPerfect 6.1 dla Windows 3.1. Od wersji 10 program zawiera jednak ponownie niektóre polskie narzędzia językowe.

WordPerfect a Unicode

WordPerfect nawet w ostatniej wersji nie obsługuje standardu Unicode.

Wersje dla systemu DOS potrafiły obsługiwać znaki spoza ASCII za pomocą systemu znaków WordPerfecta, czyli osobnego zestawu znaków zawierających znaki narodowe bądź symbole specjalne.

W wersjach dla Windows zaimplementowano to rozwiązanie poprzez stworzenie zestawów czcionek TrueType o nazwach zaczynających się od liter WP (np. WPMultinationalA Roman) zawierających te znaki — gdy użytkownik wprowadzał taki znak, WordPerfect automatycznie wprowadzał znaczek z odpowiedniego zestawu (ponadto odpowiednio napisano narzędzia językowe).

Okazało się, że powyższe rozwiązanie miało liczne wa

• niska jakość czcionek WP (były one opracowywane w pośpiechu), przez co znaczki WordPerfecta nie wyglądały dobrze graficznie;
• brak możliwości stosowania znaków narodowych odpowiadających różnym krojom czcionek — znaki te zostały opracowane tylko dla krojów Times Roman, Arial/Helvetica i Courier, więc dla innych krojów WordPerfect stosował któryś z tych 3 zestawów, co było mniej lub bardziej widoczne;
• brak możliwości właściwej obsługi kursywy i pogrubienia — nie opracowano odmian kursywnych i pogrubionych czcionek WP, co nierzadko powodowało różnice między znakiem narodowym a odpowiadającym mu znakiem łacińskim (np. w kroju Times Roman kursywne "a" różni się znacznie od prostego "a", a ponieważ nie było odmiany kursywnej kroju WPMultinationalA Roman, to kursywne "ą" było tylko pochylonym prostym "ą" i różniło się kompletnie od kursywnego "a");
• problemy z właściwą obsługą plików utworzonych przez WordPerfect (np. plików w formacie Worda, czy plików PDF w późniejszym okresie) w systemach, gdzie nie były zainstalowane czcionki WP (których na dodatek aż do wersji 11 nie można było osadzić w dokumencie) — programiści WordPerfecta nie zastosowali tutaj konwersji znaków WordPerfecta tylko prostą informację o zmianie czcionki w celu wstawienia znaczka, co powodowało:

• niemożność właściwego wyświetlania i wydrukowania danego znaku (np. czytnik plików PDF natrafiwszy na informację o zastosowaniu czcionki WPMultinationalA Roman w sytuacji jej braku stosował najpodobniejszą czcionkę Times Roman, ale ponieważ kody znaków w czcionkach WP są kompletnie niezgodne z kodami Unicode, to wyświetlany znak nie miał nic wspólnego np. ze znakiem narodowym);
• nieprawidłowe działanie narzędzi językowych, ponieważ kody znaków w czcionkach WP są kompletnie niezgodne z kodami Unicode, na których operowały narzędzia Worda.

Ponadto w wersjach WordPerfecta od 8 do 11 przy ich wprowadzaniu na rynek regularnie powielano błąd związany z niewłaściwą konwersją kodów Unicode na znaki WordPerfecta np. przy imporcie plików Worda. Programiści WordPerfecta przy konwersji dwubajtowych kodów znaków Unicode zastosowali automatyczne obcinanie bardziej znaczącego bajtu kodu znaku. Rozwiązanie to dawało poprawne rezultaty dla kodów znaków Unicode do 255 (czyli np. znaków stosowanych w językach zachodnioeuropejskich), ale kompletnie zawodziło w przypadku znaków o kodach > 255 (czyli np. „polskich znaków”), ponieważ tam bardziej znaczący bajt nie jest zerowy. Przy wprowadzaniu kolejnych Service Packów dla danej wersji WordPerfecta błąd ten korygowano, ale i tak przy wprowadzaniu nowej wersji wszystko zaczynało się od początku.

W wersjach WordPerfecta począwszy od 12 (12, X3, X4 i X5) zaczęto wprowadzać obsługę części znaków z zakresu Unicode w podobny sposób, jak w innych edytorach. Obecnie obsługiwane są tak znaki narodowe stosowane w odmianach alfabetu łacińskiego (np. „polskie litery”), alfabet grecki i cyrylica, a także niektóre znaki specjalne (np. matematyczne). W przypadku pozostałych znaków nadal jednak stosowane są znaczki WordPerfecta.

Corel wzbrania się przed wprowadzeniem pełnej obsługi standardu Unicode, ponieważ taki plik byłby nieczytelny dla starszych wersji WordPerfecta (podobnie jak było przy przechodzeniu z Worda 95 na 97, czy w mniejszym stopniu z 2003 na 2007). Plik zapisany w wersji z częściową obsługą Unicode (np. X5) jest możliwy do odczytu przez wersję bez tej możliwości (np. 11) — znaki Unicode nie zostaną właściwie odczytane i użytkownik będzie je musiał poprawić.

Przyczyny marginalizacji WordPerfecta

Istnieje kilka przyczyn, które doprowadziły do marginalizacji WordPerfec

• wymuszone przez Microsoft opóźnienie ukazania się prawdziwej wersji dla Windows 3.1;
• zmiany właściciela (Novell, Corel) — przez co uległ opóźnieniu o kilka lat (1991–1996) rozwój pakietu;
• brak obsługi Unicode;
• niewłaściwy cykl wprowadzania na rynek wersji od 7 do 11 — Corel intensyfikował prace nad nową wersją dopiero po ukazaniu się wersji beta Worda (wynikało to z tego, że WordPerfect miał mieć te same funkcje, co dana wersja Worda, tylko bardziej rozbudowane, np. WordPerfect miał kilka razy więcej clipartów i kreatorów niż odpowiednia wersja Worda. Ponadto nową wersję WordPerfecta wprowadzano na rynek miesiąc przed premierą danej wersji Worda. Takie skrócenie czasu opracowywania nowej wersji powodowało, że na rynku pojawiał się program mający liczne błędy (często dość trywialne — np. wersja 10 WordPerfecta nie uruchamiała się w sytemie Windows 2000) i dana wersja WordPerfecta do poważniejszej pracy zaczynała się nadawać dopiero po zastosowaniu kilkuset MB poprawek eliminujących te błędy. W rezultacie użytkownicy nie chcieli zostawać przymusowymi betatesterami i niechętnie nabywali nowe wersje (niemały odsetek użytkowników WordPerfecta nadal korzysta z wersji 5.x i 6.x). Począwszy od wersji 12 zmieniono schemat wprowadzania nowych wersji WordPerfecta — są one teraz wprowadzane niedługo po wprowadzeniu na rynek wersji Corel Draw o tym samym numerze. Rozwiązanie to zmniejszyło liczbę błędów w nowych wersjach (porównywalna z liczbą błędów w Wordzie), ale nadal użytkownicy nie pozbyli się obaw.

Józef Jerzy Pilarczyk

Biografia

Ukończył w 1972 szkoła główna Wydziale Rolniczym Akademii Rolniczej w Szczecinie. W latach 70. kierował różnymi zakładami, następnie w latach 1979–1993 Państwowym Gospodarstwem Rolnym w Nieradowicach. Od 1972 do rozwiązania należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.

W 1990 wstąpił do Socjaldemokracji RP, w 1999 do Sojuszu Lewicy Demokratycznej. W latach 1989–1991 sprawował mandat posła na Sejm kontraktowy z ramienia PZPR, następnie do 2005 posła na Sejm I, II, III i IV kadencji wybieranego z listy SLD w okręgu opolskim.

W latach 1993–1997 był podsekretarzem, następnie sekretarzem stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, ponownie zajął to stanowisko (w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi) w październiku 2001. W maju 2005 został powołany na stanowisko ministra w miejsce Wojciecha Olejniczaka, który objął kierownictwo Sojuszu Lewicy Demokratycznej.

W 2004 bez powodzenia kandydował do Parlamentu Europejskiego, a w wyborach parlamentarnych w 2005 do Sejmu.

Żonaty, ma dwoje dzieci.

Cristovão Tezza

Jak debiutant człek wstąpił aż do marynarki, albowiem pragnął pójść w ślady Josepha Conrada, jaki napisał znaczną odsetek swojej twórczości podróżując statkiem po świecie. Acz po pewnym czasie Cristovão zrezygnował spośród tego przedsięwzięcia, włącznie się w ruch hippisowski. Chęć podróżowania nie minęła, dlatego spakował plecak i udał się na włóczęgę po krajach Europy, gdzie poszukiwał tematów, o których mógłby pisać. Tezza ma na swoim koncie również doświadczenia związane z teatrem, gdzie pracował jako aktor, scenarzysta oraz autor sztuk teatralnych. Już jako młody człowiek przejawiał talent pisarski oraz zamiłowanie do sztuk pięknych, a gdy udało mu się opublikować pierwszą książkę, natychmiast pojawiły się nowe propozycje współpracy.

Autor nie wyobraża sobie życia pozbawionego pisania – to dla niego rytuał, narzędzie obserwacji świata. Pisze po to, żeby dyskutować z życiem. Interesuje go człowiek w przełomowym momencie życia, często zastawiający pułapkę na samego siebie, odgrywający role w teatrze życia, który sam reżyseruje. Postaci zamieszkujące jego powieści są napiętnowane sztuką – znajdziemy wśród nich pisarza, aktorkę, malarza, poetę-samobójcę, historyka – dlatego obserwacja ich życia, działań i mechanizmów jest doskonałym pretekstem do rozprawy nad samą sztuką i procesem jej powstawania. Tezza pokazuje, że bodźce twórczego działania mogą być skrajnie róż

Do dziś Tezza wydał jedenaście powieści (niektóre wielokrotnie wznawiane), tomik poezji, artykuły krytycznoliterackie oraz publikacje popularnonaukowe. Niedawno ukazała się w druku również jego rozprawa doktorska, która przysporzyła mu jeszcze większego zainteresowania w środowisku akademickim oraz na rynku wydawniczym, a obecnie do druku przygotowywana jest kolejna, dwunasta powieść tego autora. Oprócz aktywności pisarskiej, pracuje na Uniwersytecie Parana w Kurytybie. Polskę odwiedził w 2001 roku. Jest żonaty i ma dwoje dzieci.

• 
  

Whirlwind I

Whirlwind (ang. Ciapa powietrzna) – przeważający, całościowy komputer (16-bitowy, jednoczesny, jednoadresowy, dwójkowy) skonstruowany w Laboratorium Serwomechanizmów MIT w latach 1946-1949 na zlecenie Marynarki Ameryka w związku spośród projektem budowy urządzenia aż do metoda stabilności a sterowności samolotów w warunkach symulacji lotu o nazwie ASCA (aircraft stability and control analyzer).

Whirlwind zajmował powierzchnię przeszło 300 metrów kwadratowych w dwukondygnacyjnym budynku. Jego pamięć dodatkowo niektóre inne urządzenia dawny zlokalizowane na parterze, jednostka centralna, pulpit sterująca a ekrany na piętrze. Na dachu zainstalowano struktura chłodzenia. Energia zajmowało piwnice. Whirlwind zawierał 12500 lamp elektronowych, 28803 przerzutników a 1800 przekaźników.

Był wyposażony w pamięć bębnową i taśmową; pamięć operacyjna wykorzystywała technikę rdzeni ferrytowych. Asembler dla maszyny opracował w roku 1951 Jack Gilmore. Maszyna pracowała do roku 1959. Jej fragmenty są przechowywane w Smithsonian Institution i w Muzeum Komputerów w Marlboro, Massachusetts.

Oświetlenie (grafika komputerowa)

oświetlenie lokalne – obliczania związane spośród rozkładem oświetlenia są wykonywane w relacje od chwili położenia obserwatora; owo badania jest wykorzystywane w ray tracingu;

oświetlenie globalne – oświetlenie jest liczone dla całej sceny.

Spora część efektów świetlnych (takie jak odblaski, odbicia i załamanie światła) ściśle zależy od położenia obserwatora, natomiast oświetlenie globalne dobrze oddaje subtelne cienie. Dlatego obecnie stosuje się rozwiązania hybrydowe.

O realizmie oświetlenia decydują następujące elemen

• źródła światła;
• charakterystyka powierzchni obiektów trójwymiarowych;
• interakcja światła z obiekta

• rzucanie cienia,
• odbicie,
• załamanie,
• rozszczepianie i skupianie światła;

interakcja światła z otoczeniem – światło może być tłumione w ośrodku lub rozpraszane.

Światła

Światła mogą być punktowe lub posiadać pewną powierzchnię. Światła punktowe są stosowane częściej, ponieważ ich model matematyczny jest bardzo prosty, ale niestety dają bardzo ostre, nienaturalne cienie. W świecie rzeczywistym promieniują powierzchnie, dając w efekcie miękkie cienie – modelowanie tego rodzaju źródeł światła jest trudniejsze i bardziej kosztowne obliczeniowo.

Światła mogą promieniować w każdym kierunku, ale również model matematyczny światła może nakładać ograniczenia, np. dając efekt podobny światła latarki (w j. ang. zwane spot lights).

W oświetleniu lokalnym stosuje się również:

• Światła kierunkowe – określa się jedynie kierunek, z którego pada światło; promienie są do siebie równoległe (można w ten sposób symulować np. jaskrawe światło słoneczne).

• Światło otoczenia – jest to natężenie światła, jakie "emituje" otoczenie. Założenie, że natężenie jest wszędzie jednakowe rzadko kiedy jest spełnione w rzeczywistym świecie.

Charakterystyka powierzchni (cieniowanie)

Charakterystyki powierzchni mogą być oparte na fizycznych podstawach (np. cieniowanie Lamberta, Blinna), albo po prostu dobrze przybliżać wygląd niektórych powierzchni (np. cieniowanie Phonga, metaliczne). Charakterystyki opisują jaki procent światła odbitego trafia do oka obserwatora, w zależności od kąta padania światła na powierzchnię; dodatkowo można określić kolor światła odbitego.

Poza wybraniem charakterystyki powierzchni, obiektowi należy przypisać również kolor lub fakturę. W przypadku powierzchni metalicznych można określić współczynnik odbicia światła, a w przypadku obiektów przezroczystych stopień przezroczystości i współczynnik załamania światła.

Zobacz też: materiał

Oświetlenie w grach komputerowych

Pełne oświetlenie sceny wymaga dużych nakładów obliczeniowych, ale w grach komputerowych (czy bardziej ogóln

• cieniowanie Lamberta i cieniowanie Phonga,
• cienie,
• odbicia zwierciadlane,
• światła wolumetryczne,
• przezroczystość bez załamań.

W grze komputerowej Quake po raz pierwszy użyto oświetlenia globalnego do wyznaczania statycznego oświetlenia, uzyskując dzięki temu duży realizm scen.

Przedbórz

Przedbórz – miasto w województwie łódzkim, w powiecie radomszczańskim, położone na Wyżynie Przedborskiej ponad rzeką Pilicą. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Przedbórz.

Był miastem królewskim Korony Królestwa PolskiegoMagazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 13..

Według danych z 2010 roku miasto liczyło 4076 mieszkańców.

Położenie

Od XIII wieku miasto związane było z ziemią sandomierską, a od czasu zjednoczenia ziem Polski przez Władysława Łokietka weszło w skład woj. sandomierskiego. Stan taki przetrwał do roku 1795, kiedy to Przedbórz po ostatnim rozbiorze znalazł się w granicach cesarstwa austriackiego. Pilica stała się wtedy rzeką graniczną między Prusami i Austrią. Po pierwszej wojnie światowej miasto włączono wraz z powiatem koneckim do woj. kieleckiego. Na krótko przed wybuchem II wojny światowej 1 kwietnia 1939 roku Przedbórz i powiat konecki przyłączono do woj. łódzkiego. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa piotrkowskiego, a przed 1975 r. do województwa kieleckiego.

Nazwa miasta

Nazwa miasta Przedbórz może pochodzić od topografii okolicy albo od imienia założyciela lub dzierżawcy osady.

Pochodzenie topograficzne może wskazywać na naturalne właściwości terenu, na którym osada była zakładana. Miejsce ulokowane było przed borami, ponieważ miasto w momencie swego powstawania leżało na granicy z przepastnymi lasami Puszczy Świętokrzyskiej i Puszczy Nadpilickiej. Niewykluczone jest, że pierwotna nazwa miasta brzmiała Przedborze, jednak brak potwierdzenia tej nazwy w tekstach źródłowych.

Bardziej prawdopodobnym jest pochodzenie nazwy od imienia Przedbor, czyli że nazwa miasta jest nazwą osobową lub dzierżawczą, pochodzącą od imienia założyciela bądź też dzierżawcy osady i ziemi, na której ona się znajdowała. Przedbor to imię dość powszechne na terenie Polski w epoce średniowiecza.

Utworzone z członów przed- znaczącego też naj- oraz wyrazu bor, pochodzącego od prasłowiańskiego bьrаti, bor’ǫ, borišь, słowa znaczącego tyle co walka lub konkurowanie. Łatwo więc stwierdzić, iż imię Przedbor/Przedbór oznaczać miało człowieka walecznego lub też stawiającego ponad wszystko walkę. Rodem, w którym imię to było dość rozpowszechnione i często nadawane, był ród Zadorów. Rodzina ta posiadała w swym władaniu wiele posiadłości na zachodnim brzegu Pilicy. Należały do nich m.in. Chełmo, Bąkowa Góra czy Wielgomłyny. Być może jeden z Zadorów – protoplastów rodziny Lanckorońskich – o imieniu Przedbor był założycielem Przedborza, bądź panem ziem, na których osada powstała.

Za nazwą osobową przemawiają zapisy Przedborza w dokumentach średniowiecznych, tzw. Falsyfikacie Trzemeszeńskim noszącym datę 1145 oraz dokumencie wystawionym przez Bolesława Wstydliwego w 1239 roku. W obu tych dokumentach widnieje nazwa Predbor.

Znane są też inne zapisy nazwy Przedbórz w średniowiecznych dokumentach, np. Predbrij z dokumentu wystawionego przez księcia Konrada Mazowieckiego w 1241 r., czy też Pridborz (1388 r.), Przedborzs (1426 r.) – z dokumentów króla Władysława Jagiełły. W odpisie aktu nadania praw miejskich (1405 r.) z 1508 roku widnieje nazwa Przedborze. Różne formy zapisu nazwy miasta widnieją też na mapach z wieku XVI czy XVIII. Spotykamy więc: na mapie z 1525 r. nazwę Pfedbors, Przedbors na mapie z 1750, Przedhore – na niemieckiej mapie z 1782 r. Jednak, jako że są to mapy autorstwa cudzoziemców, dowolność w zapisie nazwy miasta wydaje się jak najbardziej zrozumiała.

Historia

Pierwsza historyczna wzmianka o miejscowości nad Pilicą pochodzi z 1145 roku z tzw. Falsyfikatu Trzemeszeńskiego. W r. 1239 wymieniany jest tutejszy gród warowny, który w połowie XIV w. Kazimierz Wielki rozbudował do postaci zamku. Ze względu na urodzajność przedborskich lasów częstym gościem zamku bywał król Kazimierz Wielki, który w 1370 roku nadał miejscowości prawa miejskie. Bardzo często bywał na tutejszym zamku także król Władysław Jagiełło. Pierwszy raz był w Przedborzu 1 maja 1388 roku, a podczas drugiej wizyty 2 kwietnia 1405 roku odnowił miastu prawa miejskie. Król przebywał w zamku w Przedborzu ponownie roku 1406, 1409, 1418, 1419, 1420, 1425, 1436, 1428, 1430, 1433. W dniu 29 lipca 1423 roku właśnie tutaj Władysław Jagiełło nadał prawa miejskie wsi Łodzia (obecnie – Łódź).

W 1512 roku w mieście istniała szkoła, miasteczko było dużym ośrodkiem piwowarstwa. Koniec pomyślnego okresu w dziejach miasta przypieczętował potop szwedzki, który w 1655 przyniósł zniszczenia miastu i zamkowi.

W wyniku rozbiorów Rzeczypospolitej od 1793 na Pilicy przebiegała wschodnia granica Prus; w 1795 rzeka stała się granicą prusko-austriacką. W 1807 i 1809 tereny po obu stronach rzeki zostały włączone do Księstwa Warszawskiego, następnie do tzw. Królestwa Kongresowego.

Wiek XIX przyniósł rozwój przemysłu, w 1823 roku Wojciech Lange założył fabrykę sukna; w latach 1838-1840 zbudowany został ratusz. W czasie powstania styczniowego 15 stycznia 1863 r. do miasteczka wkroczyły oddziały Antoniego JeziorańskiegoZob. S. Zieliński, Bitwy i potyczki 1863-1864, Rapperswil 1913, s. 219. , a 27 czerwca 1863 roku oddział Józefa Oxińskiego stoczył bitwę z wojskami rosyjskimi. Podczas I wojny światowej miasto znalazło się pod bardziej liberalną okupacją austriacką. Przedborzanie mogli wtedy ufundować w parku pomnik Tadeusza Kościuszki.

W okresie międzywojennym miasto było ośrodkiem handlu dla okolicznych wsi. Wydawany był „Głos Przedborza”. W mieście, podobnie jak w wielu innych miastach w centrum i na wschodzie kraju, zamieszkiwała ludność żydowska.

Czas II wojny światowej przyniósł straty w ludności i zniszczenia w zabudowie. Wielu ludzi w tym okresie brało czynny udział w walce poprzez działania partyzanckie, m.in. w oddziale majora Hubala Dobrzańskiego, któremu mieszkańcy miasteczka i okolicznych wsi pomagali w prowadzeniu działań partyzanckich. Na terenie obwodu Radomsko stacjonował i działał 74 Górnośląski Pułk Piechoty, który przeprowadził liczne akcje dywersyjne. 10 lutego 1944 roku zaatakowano Przedbórz i przeprowadzono akcje w urzędzie gminnym, na poczcie, w mleczarni oraz w magazynach. Dowodził ppor. Skóra-Skoczyński "Robotnik". 10 czerwca w mieście podpalono tartak i stoczono walkę z jego osłoną. Akcją dowodził ppor. Kasza-Kowalski "Alm". W mieście znajdował się hitlerowski obóz pracy przymusowej przeznaczony dla Żydów.

Gospodarka

• tkactwo ludowe
• kowalstwo artystyczne, galanteria metalowa
• turysty
• produkcja maszyn rolniczych

Zabytki

Według rejestru zabytków NID

na listę zabytków wpisane są obiek

• kościół św. Aleksego z 1278 r. rozbudowany w 1341 i 1659 r., nr rej.: 447 z 27.02.1957 oraz 306 z 18.02.1967
• ratusz z 1820 roku w stylu klasycystycznym, ul. Mostowa, nr rej.: 769 z 30.05.1972
• karczma z XVIII wieku, przebudowana w 1898 roku (obecnie muzeum), ul. Kielecka 7, nr rej.: A-437 z 13.06.1993
• dom z przełomu XVII/XVIII w., nr rej.: 769 29.01.1958 oraz 643 z 14.01.1972
• pozostałości zamku z XIV w., wzniesionego nad Pilicą przez króla Kazimierza Wielkiego. Zamek został spalony podczas Potopu szwedzkiego w 1655 roku. Opuszczony całkowicie został w 1765 i rozebrany w wieku XIX. Wznosił się między ulicami Mostową, Podzamczem i Konecką. Do dzisiaj zachował się jedynie fragment muru z XIV wieku przy ul. Podzamcze i muru z XVII wieku od ulicy. W latach 1978-1980 na terenie zajmowanym dawniej przez zamek prowadzono badania archeologiczne pod kierunkiem dr. Tadeusza Poklewskiego, natomiast w roku 1991 przez Jerzego Augustyniaka.
• park, nr rej.: 722 z 20.12.1957
• układ urbanistyczny, 1 poł. XIV w., nr rej.: 403 z 20.09.1988

W Przedborzu zachował się unikatowy zespół barokowych kapliczek typu słupowego, powszechnie nazywanych „kapliczkami cholerycznymi”. Zostały one wzniesione dla ochrony miasta przed epidemiami cholery, szalejącymi w okolicach Przedborza w XVII wieku. Kapliczki te ustawiano przy wjazdach do miasta, aby zarówno wjeżdżający, jak i wyjeżdżający z niego mogli się pod nimi modlić do Boga o odsunięcie groźby zarażenia się tą chorobą. Do dzisiaj przetrwało w Przedborzu aż pięć takich kapliczek. Można je znaleźć przy ulica

zabytki niezachowa

• Drewniana synagoga, spalona przez Niemców w 1939

Ciekawostki

• W Przedborzu w 1917 roku wydawano znaczki pocztowe.
• W Przedborzu nagrano 2 sceny filmu "Austeria", jedną na ul. Cmentarnej, drugą na łąkach przy ul. Krakowskiej.

Przyroda

Miasto jest położone po obu stronach rzeki Pilicy, na Wyżynie Przedborskiej. W granicach miasta znajduje się Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy "Majowa Góra". Od wschodu Przedbórz jest otoczony rozległymi lasami, przez które prowadzą drogi w kierunku Skotnik, Końskich, Gór Mokrych, Włoszczowy. Część tego obszaru jest objęta granicami Przedborskiego Parku Krajobrazowego. Na zachód od miasta dominuje krajobraz rolniczy – okolice wiosek Korytno, Wielgomłyny i Chełmo. W odległości około 13 km na północ od miasta, w Skotnikach, znajduje się południowy kraniec Sulejowskiego Parku Krajobrazowego, a nieco dalej – Rezerwat przyrody Diabla Góra. Pozostałe rezerwaty to Rezerwat przyrody Góra Chełmo koło wsi Chełmo, Rezerwat przyrody Jawora na południe od Dobreniczek, Rezerwat przyrody Wielkopole w bliskim sąsiedztwie wsi o tej samej nazwie, Rezerwat przyrody Murawy Dobromierskie koło Dobromierza i Bukowa Góra w Przedborskim Parku Krajobrazowym.

Przedborski Park Krajobrazowy wraz z Sulejowskim Parkiem Krajobrazowym wchodzą w skład Zespołu Nadpilicznych Parków Krajobrazowych.

Szlaki turystyczne

Szlak partyzancki – czerwony

długość: 220 km

tra

Szlak wodny Pilicy

długość: 228 km

tra

Pieszy Szlak Rekreacyjny Rzeki Pilicy

długość: 122 km

Przez miasto przebiega pieszy Szlak Rekreacyjny Rzeki Pilicy.

Sport

W Przedborzu istnieje klub MKS Pilica Przedbórz. W sezonie 2010/2011 klub grał w III lidze łódzko-mazowieckiej. Obecnie klub gra w IV lidze łódzkiej.

11 maja 2009 r. otwarto kompleks boisk sportowych w ramach programu Orlik 2012.

Wspólnoty wyznaniowe

• Parafia św. Aleksego w Przedborzu (dekanat przedborski)
• Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy (Sala Królestwa)Dane według raportów (www.jw.org) z 3 lutego 2013..

Osobistości związane z Przedborzem

• Aldona Orman (ur. 1968 w Przedborzu) – aktorka, grała między innymi w Klanie (jako Barbara Milecka), Plebanii (jako Wiola) oraz w filmie Quo vadis
• Abraham Pisarek (ur. 1901 w Przedborzu, zm. 1983 w Berlinie) – niemiecki fotograf pochodzenia żydowskiego, pracował głównie w Berlinie jako fotograf prasowy, jego specjalnością były zdjęcia ze scen teatralnych.
• Marian Wnuk (ur. 1906 w Przedborzu, zm. 1967 w Warszawie) – polski rzeźbiarz i pedagog.
• Jakub Izaak Rabinowicz (ur. 1766 w Przedborzu, zm. 1814 w Przysusze), zw. „Świętym Żydem” – wybitny przywódca chasydzki, od którego wywodzi się chasydzka dynastia Biala.
• Jolanta Szymanek-Deresz (ur. 1954 w Przedborzu) – polska polityk, prawnik, posłanka na Sejm V i VI kadencji, były Szef Kancelarii Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego. Zginęła 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem.

Bogate wiadomości o innych wybitnych przedborzanach znajdują się na stronie

Komunikacja

Drogami przebiegającymi przez miasto są:

• Droga krajowa nr 42 – na wschód do Końskich, na zachód do Radomska
• Droga wojewódzka nr 742 – na północ do Piotrkowa Trybunalskiego przez Ręczno, na południe do Włoszczowy
• na północ droga do Faliszewa, Skotnik, Dąbrowy nad Czarną i Sulejowa (do drogi krajowej nr 74 i drogi krajowej nr 12) oraz do wsi Zuzowy
• na północny zachód droga do wsi Korytno,
• na południowy wschód do wsi Kaleń, Policzko i Wojciechów
• na południowy wschód do wsi Brzostek
• na południowy zachód droga do wsi Kawęczyn i Sokola Góra

Komunikację w Przedborzu i okolicach zapewnia PKS Radomsko. Przedbórz posiada bezpośrednie połączenie z Łodzią, Katowicami, Lublinem, Kielcami, Częstochową, Radomskiem, Krakowem, Włocławkiem, Piotrkowem Trybunalskim, Chełmem, Radomiem, Końskimi, Jędrzejowem i Włoszczową.

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnersk

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Przedborzu

Bibliografia

• Andrzej Stolecki, Kościół św. Aleksego w Przedborzu, Kluczbork 2007, wyd. II popr., ISBN 978-83-925977-0-4.
• Józef Śmiałowski, Wojciech Lange (1783 – 1830). Dzieje jednego awansu, Łódź 2000, s. 91-92, ISBN 83-88529-05-6.
• Stanisław Cynarski, Dzieje rodu Lanckorońskich z Brzezia od XVI do XVIII wieku, Warszawa 1996.
• Maria Malec, Słownik etymologiczny nazw geograficznych Polski, Warszawa 2003.
• Tadeusz Milewski, Ze studiów nad atroponimią europejską, „Onomastica” nr 5, r. III, z. 2, Wrocław 1957.
• Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Wrocław 1984.
• Kazimierz Rymut, Nazwy miast Polski, Wrocław 1987.

Adam de la Halle

Adam de la Halle, podobnie jak: Adam le Bossu (Adam Garbus), Adam d’Gobelin (ok. 1237 (1245?), Arras – ok. 1306, Neapol) – francuski poeta, kompozytor i truwer.

Studiował w klasztorze cystersów w Vaucelles (diecezja Cambrai). W latach 1260–62 przebywał w Douai. Po powrocie do Arras poślubił swą ukochaną Maroie. Parę lat później rozpoczął studia na uniwersytecie w Paryżu, gdzie uzyskał tytuł maîitre ès arts. Został członkiem Confrérie des jongluers (Bractwa żonglerów) w Arras, gdzie został wystawiony jego Jeu d’Adam ou de la Feuollée. W 1271 został minestrelem na dworze Roberta II hrabiego d’Artois. Podróżując z dworem zwiedził Egipt, Palestynę, Syrię i Włochy. Później w latach 1283–85 przebywał na dworze króla Sycylii Karola I d’Anjou.

Twórczość:

• Utwory poetyckie w całości opracowane muzyczn

• 36 chansons monodyczne,
• 16 jeux partis,
• 16 rondeaux 3-głosowych,
• 7 motetów 3-głosowych,

Utwory poetyckie z refrenami muzyczny

śpiewogra (średniowieczny gatunek dramatyczny) ‘Le jeu de Robin et de Marion” (Gra o Robinie i Marynce)

poemat Le jeu du Pèlerin (autorstwo niepewne),

Utwory czysto poetyck

poemat Le Congé,

sztuka sceniczna Le jeu de la Feuillée (Gra o altance/o szaleństwie) wystawiona ok. 1262 w Arras,

chanson de geste Le Roi de Sicile.

Bibliografia

• Oeuvres completes du trouvere Adam de la Halle, wyd. E. de Coussemaker, Paryż 1872, przedr. Londyn 1965.
• The Lyric Works of Adam de la Halle (Chansons, Jeux-partis, Rondeaux, Motets), wyd. N. Wilkins, CMM XLIV, Dallas 1967.
• Anna Drzewicka, Skupienie i zabawa. Twórczość dramatyczna w średniowiecznej Francji do końca XIII wieku, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1998, rozdz. "Śmiech w mieście Arras. Teatr komiczny. Adam de la Hal

Jan Ostoja Matłachowski

Biografia

Spośród ruchem narodowym związał się w szkole średniej, i następny studiując dewiza dodatkowo historię na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie dodatkowo na Uniwersytecie Warszawskim. Jako wyróżniający się swoją aktywnością zajmował czołowe miejsce pośród działaczy Stronnictwa Narodowego, Młodzieży Wszechpolskiej, a także jako organizator robotniczych Związków Zawodowych „Praca Polska” w borysławskim Zagłębiu Naftowym.

Po rozłamie w ruchu endeckim w 1934 został mianowany przez Romana Dmowskiego prezesem organizacji młodzieżowych związanych ze Stronnictwem Narodowym, w tym Młodzieży Wszechpolskiej.

Wkrótce w 1935 przeniósł się do Warszawy, gdzie został powołany przez Romana Dmowskiego do władz naczelnych Stronnictwa Narodowego. W latach 1937–1939 współpracował z Romanem Dmowskim, Jędrzejem Giertychem, Kazimierzem Kowalskim i profesorem Karolem Stojanowskim.

Brał udział w przygotowywanym w latach 1937–1938 zamachu stanu przeciw władzom sanacyjnym. Zamach ten został odwołany przez spiskowców wobec przygotowywanej przez Hitlera inwazji na Polskę. W okresie wojny i okupacji Matłachowski wraz z innymi przeszedł do pracy w podziemnych strukturach cywilnych i wojskowych. W 1942 wraz z prof. K. Stojanowskim wszedł w skład Wojennego Zarządu Głównego Stronnictwa Narodowego i Tymczasowej Narodowej Rady Politycznej, która była politycznym organem zwierzchnim Narodowych Sił Zbrojnych.

Zbliżał się koniec wojny i niemieckiej okupacji. W 1944 Wielka Koalicja cofnęła swoje dotychczasowe uznanie dla Rząd RP na uchodźstwie. Matłachowski przebywając w Polsce kontynuował swoją pracę w strukturach naczelnych Stronnictwa Narodowego i Radzie Jedności Narodowej. Część działaczy Stronnictwa Narodowego, po zajęciu Polski przez wojska radzieckie, ujawniła się; nastąpiły aresztowania. Matłachowski opuścił Polskę i dotarł w listopadzie 1945 do Londynu. Na uchodźstwie kontynuował początkowo swoją działalność jako członek emigracyjnego Stronnictwa Narodowego i kombatanckich organizacji AK. W 1951 Matłachowski wycofał się jednak z czynnej działalności w emigracyjnych strukturach Stronnictwa Narodowego wobec kontrowersyjnej tzw. "sprawy Bergu".

Wobec zaistnienia w Polsce warunków umożliwiających repatriację, w 1961 powrócił wraz z innymi do kraju. Matłachowski po przybyciu do Polski znalazł i tu pewne możliwości szerzenia i głoszenia poglądów narodowych skupiając w swoim mieszkaniu odwiedzającą go młodzież. W czerwcu 1989 grupa sygnatariuszy tzw. "Memoriału" z 28 stycznia 1989 wraz z uczestnikami Rady Środowisk Narodowych zaproponowała Matłachowskiemu objęcie prezesury Konwentu Seniorów Stronnictwa Narodowego. Pomimo sędziwego wieku (miał wówczas 83 lata), Matłachowski podjął znów aktywną działalność – zostając prezesem Konwentu Seniorów, którą to funkcję sprawował aż do śmierci. Zmarł 6 listopada 1989 po doprowadzeniu do reaktywowania Stronnictwa Narodowego, dwanaście dni przed I Zjazdem Delegatów Stronnictwa Narodowego.

Jan Karski w programie "Notacje historyczne" opisuje Matłachowskiego w czasach studiów we Lwowie jako aktywnego antysemitę dopuszczającego się przemocy fizycznej wobec żydowskich studentów.

Kurt Waldheim

Kurt Josef Waldheim (ur. 21 grudnia 1918 w St. Andra-Wördern, zm. 14 czerwca 2007 w Wiedniu) – austriacki polityk i dyplomata, sekretarz generalny ONZ od 1 stycznia 1972 do 31 grudnia 1981 i prezydent federalny Austrii w latach 1986 – 1992.

Biografia

Urodził się 21 grudnia 1918 w St. Andra-Wördern w Dolnej Austrii. Po maturze zaciągnął się do służby wojskowej w armii austriackiej, gdzie ukończył Akademię Konsularną i rozpoczął studia prawnicze, które przerwała II wojna światowa. Podczas wojny służył w Wehrmachcie.

Po zakończeniu wojny wstąpił do służby dyplomatycznej. Był przedstawicielem Austrii we Francji, Kanadzie i Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ). W 1968 r. powołany przez kanclerza Josefa Klausa na stanowisko ministra spraw zagranicznych Austrii, a od roku 1970 pełnił funkcję ambasadora Austrii przy ONZ. W 1972 r. powołany został na stanowisko sekretarza generalnego ONZ, pełnił tę funkcję do roku 1981. W latach 1982-1984 wykładał na Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie. Dnia 8 lipca 1986 roku, jako kandydat Austriackiej Partii Ludowej, został wybrany na Prezydenta Republiki Austrii. Obowiązki prezydenckie pełnił do 8 lipca 1992.

W 1979 r. (ogłoszonym przez ONZ Międzynarodowym Rokiem Dziecka) po wystąpieniu Kanclerza Kapituły Cezarego Leżeńskiego przed Zgromadzeniem Ogólnym Sekretarz Generalny ONZ Kurt Waldheim nadał polskiemu Orderowi Uśmiechu rangę międzynarodową. Od tej pory Kapituła Orderu Uśmiechu przyjęła nazwę – Międzynarodowa Kapituła Orderu Uśmiechu, a samo odznaczenie stało się jedynym międzynarodowym odznaczeniem nadawanym dorosłym na wniosek dzieci. Za działalność na rzecz dzieci, szczególnie wkład w umiędzynarodowienie Orderu Uśmiechu, na wniosek dzieci z Austrii i Polski 21 sierpnia 1979 w Wiedniu Kurt Waldheim został 205. Kawalerem Orderu Uśmiechu.

Jeszcze przed wyborami w 1986 r. zostały upublicznione zafałszowania zawarte w niedawno wydanej oficjalnej autobiografii. W szczególności dotyczyło to ukrywania przynależności do nazistowskiej organizacji SA oraz faktu służby wojskowej w latach 1943 i 1944. Wyrażano przypuszczenia, że Waldheim mógł brać udział w zbrodniach wojennych Wehrmachtu na Bałkanach (12 Armii stacjonującej w Albanii, Bośni i Grecji), ponieważ w tym czasie Waldheim pełnił służbę adiutanta (lub tłumacza) skazanego później za zbrodnie wojenne generała Löhra w Salonikach. Nigdy jednak nie został uznanym za winnego żadnych zbrodni wojennych. To ujawnienie jego przeszłości przyczyniło się do częściowej alienacji Austrii na arenie międzynarodowej w okresie jego prezydentury, było powodem uznania jego osoby za persona non grata w wielu krajach świata (m. in. w USA). W konsekwencji w czasie swojej prezydentury jedynym państwem w Europie, które oficjalnie odwiedził jako szef państwa był Watykan.

12 lipca 1977 Uniwersytet Warszawski przyznał mu tytuł doktora honoris causa.

Bibliografia

• Kurt Waldheim In the Eye of the Storm Adler&Adler 1986, ISBN 0-917561-08-2 (wydanie amerykańskie) (autobiografia)
• Bericht über Kurt Waldheim verfasst von einer Internationalen Kommission von Historikern im Auftrag des Bundesministers für Auswartige Angelegenheiten namens der Österreichischen Bundesregierung, Library of Congress Control Number 88142483 (fotokopia maszynopisu, 202 strony, bez karty tytułowej)
• The Waldheim Report Submitted February 8, 1988 to Federal Chancellor Dr. Franz Vranitzky by the International Commission of Historians International Commission of Historians Designated to Establish the Military Service of Lt./1st Lieutnant Kurt Waldheim (Authorized English Translation of the Unpublished German Report), Museum Tusculanum Press 1993, ISBN 87-7289-206-4

 w Google Book Search